صفحه اقتصاد -بازار خودرو ایران با آغاز تابستان ۱۴۰۴ وارد مرحله‌ای تازه از افزایش قیمت شده است. افزایشی که اگرچه انتظار آن می‌رفت، اما نحوه اجرای آن توسط دو خودروساز اصلی کشور نشان داد که نه‌تنها رویکردهای این دو شرکت متفاوت است، بلکه نگاه آن‌ها به سیاست‌گذار نیز کاملاً متضاد است. سایپا از دستور تبعیت کامل کرد و همه محصولاتش را به‌صورت یکسان ۱۵ درصد گران کرد، اما ایران‌خودرو با اولویت سودآوری و تقاضا، مسیر افزایش‌های متغیر را انتخاب کرد:  افزایشی که در برخی مدل‌ها به بیش از ۲۵ درصد نیز رسید.

تمامی محصولات سایپا، از ساینا و کوییک گرفته تا اطلس و شاهین، مشمول افزایش ۱۵ درصدی شدند. این شرکت به‌صراحت اعلام کرده که در تعیین قیمت جدید هیچ‌گونه دخالتی نداشته و صرفاً مجری تصمیم نهادهای بالادستی بوده است. به‌عبارت دیگر، گرانی اعمال‌شده نه تابع بازار است، نه هزینه تولید، نه شرایط رقابتی، بلکه یک نسخه واحد برای تمامی خودروهاست.

برای مثال، ساینا S که تا پیش از این حدود ۳۴۳ میلیون تومان قیمت داشت، حالا با افزایش ۱۵ درصدی به نزدیک ۳۹۴ میلیون تومان رسیده. کوییک S نیز از حدود ۳۳۵ میلیون تومان به بیش از ۳۸۵ میلیون تومان جهش یافته. اطلس G حالا بیش از ۴۸۱ میلیون تومان قیمت دارد و مدل اطلس E پلاس اتوماتیک، از ۴۹۸ میلیون به بالای ۵۷۳ میلیون تومان رسیده. شاهین G اتوماتیک هم که تا پیش از این حدود ۶۲۳ میلیون تومان قیمت داشت، حالا بیش از ۷۱۶ میلیون تومان فروخته می‌شود. نسخه پلاس آن نیز از ۷۲۸ به ۸۳۷ میلیون تومان رسیده است.

در سوی دیگر، ایران‌خودرو تصمیم گرفت برخلاف سایپا، الگوی شناور و مستقل را انتخاب کند. این شرکت افزایش قیمت را به‌صورت محصول‌محور و بر اساس شاخص‌هایی نظیر حاشیه سود، میزان تقاضا، محبوبیت بازار و هزینه تولید اعمال کرد.

بیشترین افزایش مربوط به سورن پلاس دوگانه‌سوز است که از ۵۵۵ میلیون به بیش از ۶۹۶ میلیون تومان رسیده، افزایشی بیش از ۲۵ درصد. در مقابل، کمترین میزان رشد قیمت به تارا V1 اختصاص دارد که از حدود ۶۵۴ میلیون تومان به حدود ۷۴۰ میلیون تومان رسیده، یعنی تنها حدود ۱۳ درصد افزایش.

تارا اتوماتیک V4 اکنون بالای ۹۲۲ میلیون تومان قیمت‌گذاری شده، در حالی که پیش از این ۷۶۱ میلیون تومان بود. رانا پلاس نیز با افزایش حدود ۲۱ درصدی به قیمت ۶۱۸ میلیون تومان رسیده. پژو ۲۰۷ دستی حالا حدود ۶۰۰ میلیون تومان و نسخه اتوماتیک پانوراما آن نزدیک به ۸۲۷ میلیون تومان فروخته می‌شود. دنا پلاس اتوماتیک توربو آپشنال نیز که تا پیش از این کمتر از ۸۰۰ میلیون تومان بود، حالا تقریباً به مرز ۹۶۴ میلیون تومان رسیده است.

استراتژی سایپا مبتنی بر تبعیت کامل از سیاست‌گذار، به خودی خود پیام روشنی دارد: هماهنگی با دولت حتی به قیمت از دست دادن سود نسبی. اما این استراتژی ممکن است در بلندمدت باعث زیان مضاعف این شرکت شود، به‌ویژه اگر نرخ تورم تولید همچنان صعودی باشد.

از سوی دیگر، ایران‌خودرو با اعمال سیاست افزایش قیمت متناسب با هر مدل، سعی دارد سودآوری خود را حفظ کند و انعطاف بیشتری در مواجهه با بازار داشته باشد. با این حال، چنین عملکردی می‌تواند واکنش سیاست‌گذار را به دنبال داشته باشد، به‌خصوص اگر اختلاف بین رشد قیمت در ایران‌خودرو و سایپا زیاد شود.

موج جدید افزایش قیمت‌ها بیش از آنکه صرفاً پیام اقتصادی داشته باشد، حاکی از یک شکاف عمیق در مدیریت صنعت خودرو کشور است. از یک‌سو سیاست‌گذار می‌خواهد کنترل کامل روی قیمت داشته باشد، و از سوی دیگر، خودروسازان برای بقا ناچار به حفظ سود و قدرت مانور هستند. دو رویکرد کاملاً متضاد که نتیجه‌اش چیزی جز سردرگمی خریدار و بی‌ثباتی بازار نیست.

اگر این وضعیت ادامه پیدا کند، به‌جای شفافیت، شاهد دوگانگی عمیق‌تری در قیمت‌گذاری خواهیم بود. پدیده‌ای که دیر یا زود به بازار آزاد هم سرایت خواهد کرد. در چنین شرایطی، آنچه قربانی می‌شود نه فقط شفافیت و رقابت، بلکه اعتماد مصرف‌کننده است.